چه عواملی موجب بروز بیماری برص (پیسی/ویتیلیگو/لک‌وپیس) می‌شود
برص (پیسی/ویتیلیگو/لک‌وپیس) عارضه‌ای است که موجب از بین رفتن رنگ‌دانه پوست می‌شود. رنگ‌دانه یا ملانین موجب رنگی شدن پوست می‌شود و سلول‌هایی به نام «ملانوسیت» آن را تولید می‌کنند.
اکثر افرادی که دچار برص می‌شوند رنگ‌دانه تکه‌هایی از پوست را که معمولاً رنگی هستند از دست می‌دهند و آن ناحیه با تکه‌های سفید صاف که مرز نامنظمی دارند جایگزین می‌شوند. از دست دادن رنگ‌دانه‌ها در تکه‌های کوچک در یک سمت بدن یا در نواحی بزرگی که بیش از 50% بدن را تشکیل می‌دهند، اتفاق می‌افتد. این تکه‌ها معمولاً ناحیه‌هایی از بدن هستند که در معرض نور خورشید قرار دارند، مانند:
- دست‌ها
- صورت
- بازوها
- پاها
اما ممکن است آلت تناسلی هم دچار آن شود.
این عارضه واگیر نیست، درد ندارد و به لحاظ پزشکی خطرناک نیست. مردان و زنان همه نژادها به نسبت برابر به آن دچار می‌شوند. از دست دادن رنگ‌دانه در افرادی که پوستی تیره دارند بیشتر جلب‌توجه می‌کند.
علت بروز برص چیست؟
انستیتوی ملی آرتروز و بیماری‌های پوستی و عضلانی-اسکلتی اعلام کرده است که علت دقیق برص نامشخص است. محققان فکر می‌کنند که شاید برص یک واکنش خودایمنی باشد یعنی بدن به خودش حمله می‌کند. در این صورت، بدن ملانوسیت‌های خودش را از بین می‌برد و درنتیجه رنگ‌دانه هم از بین می‌رود. به نظر می‌رسد که برص عارضه‌ای ارثی هم باشد. 30% افرادی که دچار برص هستند، یکی از اعضای خانواده‌شان هم دچار این عارضه بوده است.
رابطه‌هایی بین برص و بیماری‌های خودایمنی دیگر مانند آلوپسی آره‌آتا، پرکاری تیروئید، بیماری ادیسون و بیماری ژنتیکی کم‌خونی پرنیشوز وجود دارد.
علائم برص
نشانه اصلی برص، عدم وجود رنگ‌دانه در پوست است. کاهش رنگ‌دانه‌ها، سه الگوی مختلف دارد:
- در الگوی کانونی، از بین رفتن رنگ پوست فقط در چند ناحیه کوچک دیده می‌شود.
- در الگوی سگمنتال، از بین رفتن رنگ پوست در یک سمت از بدن اتفاق می‌افتد.
- در الگوی عمومی، از بین رفتن ملانین در هر دو سمت بدن با الگوی متقارن دیده می‌شود.
الگوی عمومی، شایع‌ترین نوع برص است. از بین رفتن رنگ‌دانه‌ها در هر سه الگو در نواحی زیر دیده می‌شود:
- صورت
- بازوها
- زیر بغل
- پاها
- دست‌ها
- لب‌ها
- کشاله ران
شاید غشای داخل دهان هم بی‌رنگ شود.
خاکستری شدن زودرس پوست سر و موهای صورت هم شاید نشانه برص باشد که شامل ابروها و مژه‌ها می‌شود.
تشخیص برص
پزشک برای تشخیص برص، سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و احتمالاً نمونه‌ای از پوستتان را آزمایش می‌کند. سابقه خانوادگی این عارضه و آفتاب‌سوختگی یا تاول هم در نظر گرفته می‌شود. انستیتوی ملی آرتروز و بیماری‌های پوستی و عضلانی-اسکلتی اعلام کرده است که آسیب ناشی از نور خورشید هم ممکن است محرک بروز علائم برص در برخی بیماران باشد. بافت‌برداری پوست، عدم وجود رنگ‌دانه را نشان می‌دهد و شاید تشخیص را تأیید کند.
شاید پزشک برای اطلاع از سطح ویتامین ب12 و عملکرد تیروئید، آزمایش خون تجویز کند. پرکاری تیروئید و کمبود ویتامین ب12 معمولاً با ابتلا به برص ارتباط دارد. انجام این آزمایش‌ها کمک می‌کند تا در صورت لزوم درمان مناسبی برای عارضه‌های مرتبط انجام شود.
درمان و کنترل
برص، بدون درد و بی‌خطر است. هدف درمان، بازیابی رنگ‌دانه‌های پوست است که درمان زیبایی است. درمان برص، تعهد بلندمدت نیاز دارد. اکثر درمان‌ها تا چندین ماه هیچ نتیجه‌ای ندارند. درمان‌ها شامل موارد زیر است:
استروئیدها
استفاده از داروهای موضعی، روش مؤثری برای بازیابی رنگ‌دانه‌ها در تکه‌های سفید است. داروهای آستروئید موضعی برای کودکان و بزرگ‌سالان تجویز می‌شود. حداقل سه ماه به‌صورت روزانه باید استروئید استفاده شود تا نتیجه مشخص شود. کرم‌های آستروئید، عوارض جانبی ازجمله نازک شدن پوست یا پدیدار شدن رگه‌های رنگی روی پوست دارند.
ایمونومدولاتورها
گروه دیگری از داروها به نام ایمونومدولاتورها هم برای درمان برص تجویز می‌شوند. آن‌ها پمادهای حاوی عامل فعال تاکرولیموس یا پیمکرولیموس هستند. استفاده از ایمونومدولاتورها در افراد دارای نواحی کوچک بدون رنگ‌دانه روی صورت و گردن معمولاً نتیجه می‌دهد.
اشعه فرابنفش
درمان با اشعه فرابنفش موجب بازیابی رنگ‌دانه‌ها در برخی افراد می‌شود. در اکثر موارد از بیمار خواسته می‌شود که دارویی به نام پسورالن مصرف کنند تا پوستشان نسبت به نوردرمانی حساس‌تر شود. پسورالن هم به شکل خوراکی و هم موضعی موجود است. این درمان، نواحی روشن پوست را تیره می‌کند.
به دلیل اینکه استفاده از پسورالن موجب حساس‌تر شدن پوست نسبت به نور خورشید می‌شود باید از نواحی دیگر بدن با ضد آفتاب محافظ کنید. این درمان باید چندین بار در هفته در مطب پزشک تکرار شود.
از بین بردن رنگ‌دانه‌ها
وقتی درمان‌های بازیابی رنگ‌دانه‌ها شکست می‌خورد، از بین بردن رنگ‌دانه‌های بقیه نواحی بدن یکی از گزینه‌های درمانی است. از بین بردن رنگ‌دانه‌ها برای افرادی که بیش از نیمی از بدنشان دچار برص شده، برعکس می‌شود. هدف، هماهنگ کردن پوست رنگی معمولی با نواحی مبتلا به برص است.
دارویی به نام مونوبنزون روی پوست مالیده می‌شود تا نواحی رنگی روشن شوند. این داروی موضعی می‌تواند رنگ پوست افراد دیگری را که در تماس مستقیم با شما هستند از بین ببرد. بنابراین تا دو ساعت پس از درمان نباید در تماس پوستی با افراد دیگر باشید.
می‌توان با استفاده از لوازم آرایش و برنزه‌کننده‌ها، برص را کنترل کنید. انستیتوی ملی آرتروز و بیماری‌های پوستی و عضلانی-اسکلتی اعلام کرده است که برنزه کرده پوست به بازیابی رنگ‌دانه‌ها کمک نمی‌کند. برنزه کردن موجب می‌شود که تفاوت بین پوست معمولی و پوستی که رنگ‌دانه‌ها را ازدست‌داده محسوس‌تر شود. برای محافظت از پوستان باید از ضد آفتاب محافظ در برابر UVA و UVB استفاده کنید.
گزینه‌های جراحی
در موارد وخیم می‌توان سراغ جراحی برای بازیابی رنگ عادی پوست رفت. در پیوند پوست، پوست سالم روی ناحیه‌ای که دچار برص شده قرار داده می‌شود. چنین جراحی‌هایی به افرادی توصیه می‌شود که علی‌رغم سال‌ها درمان مداوم، پیشرفتی در بهبود نداشته‌اند. جراحی گران‌قیمت است، معمولاً تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد و ممکن است اثر زخم آن به‌جا بماند.
حمایت
برخی افراد مبتلا به برص برای کنار آمدن با واکنش‌های احساسی خود نسبت به این بیماری پوستی مزمن نیاز به کمک دارند. اگر نیاز به حمایت دارید از پزشکتان درخواست کنید که گروه‌ها حمایتی یا مشاور سلامت روانی را به شما معرفی کند. مشاوران و دوستان می‌توانند به شما کمک کنند.