سرطان پوست – پیشگیری از ابتلا، تشخیص و نحوه درمان آن
اگر مدتزمان خیلی زیادی زیر نور خورشید بمانید، پوستتان چینوچروک برمیدارد و احتمال ابتلا به سرطان در شما افزایش خواهد یافت.
سه نوع سرطان پوست مهم وجود دارد: سرطان سلول پایهای، سرطان سلول سنگفرشی، ملانوما. اشعه فرابنفش خورشید (در همه فصول سال و هر آبوهوایی) یا سولاریوم عامل هر سه نوع سرطان است.
تقریباً همه سرطانهای پوست 95% از نوع پایهای و سنگفرشی هستند. به این دو نوع سرطان، سرطانهای غیرملانومایی پوست هم میگویند و در مراحل اولیه قابلدرمان قطعی هستند.
ملانوما، جدیترین نوع سرطان پوست است و از سلولهای رنگدانه پوست به نام ملانوسیتها آغاز میشود.
اگر درمان آن در مراحل اولیه آغاز شود، احتمال بهبودی کامل بسیار زیاد است.
اگر درمان نشود، ممکن است به بخشهای دیگر بدن سرایت کند و کنترل آن سخت شود.
چه کسانی در خطر هستند؟
هرکسی ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود. احتمال ابتلا به سرطان در افراد دارای ویژگیهای زیر بیشتر است:
• پوست نازک یا ککمکی که بهسادگی میسوزد.
• چشمان روشن.
• موهای بلوند یا قرمز.
افرادی که پوست تیرهتری دارند هم ممکن است مبتلا به هر نوع سرطان پوست شوند اما احتمال ابتلای آنها نسبت به افراد دارای پوست روشن هستند کمتر است.
همچنین در موارد زیر هم در خطر هستید:
• قبلاً سرطان پوست داشتهاید.
• سابقه ابتلا به سرطان در خانوادهتان بوده است.
• در فضای باز کار میکنید یا در آبوهوای آفتابی زندگی میکنید.
خطر ابتلا به ملانوما در موارد زیر افزایش مییابد:
• قبلاً دچار آفتابسوختگی شدید شدهاید و بیش از 30 خال با اشکال نامنظم دارید.
• از سولاریوم استفاده میکنید.
علائم سرطان پوست چیست؟
شایعترین نشانه هشداردهنده سرطان پوست، تغییرات روی پوست است معمولاً خال یا لکه جدید، یا تغییر در خال موجود.
سرطان سلول پایهای ممکن است به شکل یک برآمدگی کوچک، نرم و مرواریدگونه یا مومیشکل روی صورت، گوشها یا گردن یا عارضهای صاف، صورتی، قرمز یا قهوهایرنگ روی بالاتنه یا دستها و پاها ظاهر شود.
سرطان سلول سنگفرشی ممکن است به شکل یک برآمدگی سفت و قرمز یا لکهای صاف، زبر و پوستهپوسته ظاهر شود که شاید شکننده باشد و خونریزی کند.
ملانوما معمولاً به شکل یک برآمدگی یا لکه رنگدانهای ظاهر میشود اما ممکن است قرمز یا سفید هم باشد. ممکن است شبیه به یک خال معمولی باشد اما معمولاً ظاهری نامنظمتر دارد.
کلیدواژههای زیر را برای تشخیص علائم به یاد داشته باشید:
• عدم تقارن. شکل یک نیمه با نیمه دیگر یکسان نیست.
• محدوده. لبهها ناصاف یا محو است.
• رنگ. دارای رنگهای ناهموار قهوهای، مشکی، برنزه، قرمز، سفید یا آبی است.
• قطر. تغییری قابلتوجه در اندازه اتفاق افتاده است.
• رشد. هرگونه تغییر در رنگ، شکل یا اندازه لکه یا خال جدید و هر لکهای که خارش، خونریزی یا درد دارد.
تشخیص
پزشکان معمولاً با انجام بافتبرداری، سرطان پوست را تشخیص میدهند. مدتزمان انجام بافتبرداری کوتاه است، در مطب انجام میشود و نیازی به بیهوشی ندارد.
ابتدا بیحسی موضعی انجام میشود یعنی فقط همان ناحیه از پوست بیحس میشود. سپس پزشک، نمونه کوچکی از پوست را برمیدارد.
یک متخصص نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی میکند تا سرطانی بودن آن را تشخیص دهد.
درمان
نوع سرطان پوست، اندازه آن و محل آن، برخی عواملی هستند که نحوه درمان را مشخص میکنند.
اگر مبتلا به سرطان غیرملانومایی (سرطان سلول پایهای یا سنگفرشی) باشید، ممکن است درمان شامل موارد زیر باشد:
برداشتن سرطان پوست. متخصص پوست میتواند این کار را در مطبش انجام دهد. برای انجام این کار شما را بیهوش نمیکنند و فقط ناحیه سرطانی را بهصورت موضعی بیحس میکنند. پزشک پوست سرطانی و کمی از پوست سالم اطراف آن را با چاقوی جراحی برمیدارد. پزشک برای بستن جراحت روی پوست آن را بخیه میزند.
جراحی مهز (برای موارد دارای ریسک بالا). پزشک، سرطان پوست را لایهلایه برمیدارد و هر لایه را زیر میکروسکوپ بررسی میکند تا کل سرطان پوست از بین برود.
الکترودسکشن و کورتاژ. این روشها در مطب انجام میشوند و مدتزمان آنها 5 دقیقه یا کمتر است. برای این کار ناحیه موردنظر را بیحس میکنند. پزشک با یک ابزار حلقوی فلزی و سپس بهوسیله یک سوزن الکتریکی سلولهای سرطانی پوست را میتراشد.
جراحی سرمایشی یا انجماد. این کار در مطب پزشک انجام میشود. پزشک با استفاده از یک اسپری، گوش پاککن یا ابزار فلزی به نام کریوپروب، نیتروژن مایع شدیداً سرد را روی سرطان قرار میدهد. این کار، سلولهای سرطانی و کمی از سلولهای اطراف را منجمد میکند. پوست منجمد شده ذوب میشود، دلمه میبندد و درنهایت میافتد و جای زخم سفیدی برجای میگذارد.
کرمهای پوستی شیمیدرمانی. پزشک، کرم یا ژلی تجویز میکند که در خانه روی نواحی رشد پیشسرطانی یا سرطان پوست بمالید. شما باید هر شب، دو بار در روز یا سه بار در هفته به مدت 3 ماه از آن استفاده کنید. این درمانها، سلولهای سرطانی را از بین میبرند.
اگر مبتلا به ملانوما باشید، ممکن است درمان شامل موارد زیر باشد:
• برداشتن سرطان پوست
• بررسی غدد لنفاوی آن محدوده برای تشخیص اینکه سرطان انتشار یافته یا نه
دارو، اگر سرطان در کل بدن منتشر شده باشد؛ شامل شیمیدرمانی که سلولهای سرطانی را میکشد، و داروهای بیولوژیک که سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهند یا برای مبارزه با سرطان به کمک سیستم ایمنی میشتابند.
• پرتودرمانی، اگر مبتلا به ملانومای پیشرفته باشید
پیشگیری
با رعایت نکات زیر میتوان از سرطان پیشگیری کرد:
• هرروز از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. کرم ضدآفتاب باید حداقل 30SPF داشته باشد و از پوست در برابر اشعه UVA و UVB محافظت کند. 15 دقیقه قبل از خروج از خانه آن را روی پوست بمالید. وقتی در فضای باز هستید، هر 80 دقیقه آن را تجدید کنید و هنگام شنا یا تعریق باید زودتر آن را تجدید کنید. توضیحات روی جعبه را بهدقت بخوانید.
محصولات مرتبط:
• لباسها، مواد آرایشی و لنزهایی را انتخاب کنید که محافظ در برابر اشعه فرابنفش هستند.
• عینک آفتابی باید دارای ویژگی محافظت کامل در برابر اشعه فرابنفش باشد و نقاب کلاه باید بسیار پهن باشد تا گردن و صورتتان در سایه قرار گیرند.
• اگر فرزند دارید، الگوی خوبی برایش باشید و به او یاد بدهید که چگونه از پوستش بهخوبی مراقبت کند و اجازه ندهد نور خورشید به آن صدمه بزند.
• حداقل ماهی یکبار پوستتان را بررسی کنید تا متوجه شوید حالت عادی آن چگونه است. با این کار هرگونه تغییر یا رشد تازه را تشخیص خواهید داد.
• سعی کنید بین ساعات 10 صبح تا 4 بعدازظهر (ساعات اوج تابش اشعه UVB) در معرض نور خورشید قرار نگیرید. اشعه UVA که منجر به پیری زودرس و سرطانهای پوست میشود، در همه طول روز وجود دارد.