توصیه هایی برای مصرف فرآورده های گیاهی
آیا طبیب فقط رفیق دردمندی بیمار است؟
حکایت حکما و طبیبان قدیمی حکایت جالب و قابل تاملی است چرا که خانواده های قدیمی به طور دسته جمعی طبیبی را به عنوان طبیب خانوادگی انتخاب و فقط به او مراجعه می کردند(پزشک خانواده) و مادامیکه بیماری بر آنها عارض نمی گردید جیره هفتگی پزشک یا طبیب برقرار بود( اعم از مرغ، تخم مرغ، کشک و ……) و به محض اینکه یکی از افراد خانواده دچار مشکل یا مرضی می گردید این جیره قطع می شده است. اعتقاد بر این بوده است که اگر طبیب در مراجعات هفتگی خوب انجام وظیفه می کرد، دیگر کسی از افراد خانواده مریض نمی شد. یعنی اگر طبیب خوبی بود ما مریض نمی شدیم. پس طبیب نتوانسته از مریض شدن ما جلوگیری کند( طب پیشگیری ). این نظریه که سال های اخیر مطرح شده است از قدیم در این سرزمین وجود داشته و لازم است این سنت ها به سرعت مجددا احیا شود، چرا که جامعه بشری هم به این نتیجه رسیده اند که طب پیشگیری از نظر هزینه و بالا بردن سلامت اجتماعی بسیار کارآمد تر از طب درمانی آلوپاتی یا پزشکی نوین می باشد. این بدین معنی است که می توان برای مریض نشدن به پزشک مراجعه نمود، نه اینکه مریضی و رنجوری باعث مراجعه به پزشک شود و انتظار داشته باشیم در اسرع وقت و بدون عوارض درمان شویم. این بینشی است که در پزشکان و مراجعین باید به وجود آید، که به وسیله تغذیه مناسب و استفاده از گیاهان، پیشگیری های موثر و کارآمد برای مراجعه کنندگان انجام شود و با مراجعات دوره ای به پزشک و قرار گرفتن در مسیر دستورات درست غذایی و پرهیزات و ….. در بالاترین سطح سلامت باقی بمانند.
آیا گیاهان دارویی بدون عوارض هستند؟
متاسفانه در بعضی از مردم این باور غلط به وجود آمده است که استفاده از فرآورده های گیاهی بدون عوارض می باشد و هرگونه استفاده از این فرآورده ها به هر مدت زمان امن بوده و عوارضی به همراه نخواهد داشت که البته این طرز فکر را می توان ناشی از عوامل مختلفی دانست که به دو مورد آن اشاره می شود:
- عدم اطلاعات کافی و تخصصی در مورد این اثرات، چه در قشر مصرف کننده و چه در قشر تجویز کننده.
- این اطلاعات که مبتنی بر مواد موثر موجود در گیاه و بررسی های بالینی و آزمایشگاهی است در مورد تداخلات دارویی و اثرات سوء مصرف آن می باشد و کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
- تبلیغات نا آگاهانه مراکز فروش که برای جلب بیشتر مخاطب و افزایش فروش، ایجاد اطمینان کاذب در مصرف کننده می نماید و به این اعتقاد غلط دامن می زنند که مصرف این فرآورده ها اگر سودی هم نداشته باشد ضرری هم ندارد که البته و صد البته این نگرش اشتباه است. با توجه به تحقیقات وسیعی که در مورد مواد موثر موجود در گیاهان انجام شده است این فرآورده ها در صورت مصرف نابجا اثرات سویی خواهند داشت.
امید است افزایش آگاهی های عمومی و اختصاصی مصرف کنندگان فرآورده های گیاهی جامعه گیاهی را به سمت و سویی رهنمون شود که استانداردهای واقعی در امر تولید، تجویز و فروش در این حوزه اعمال شود.
توصیه هایی برای مصرف فرآورده های گیاهی
( فرآورده های گیاهی را چطور مصرف کنیم؟ )
- بر اساس تجویز طبیب حاذق یا افراد آگاه باشد.
مصرف فرآورده های گیاهی بر اساس خصوصیات فردی شخص مصرف کننده تعیین می شود، چرا که طبع و میزان صحت دستگاه های بدن که مرتبط با اثر گذاری این مواد می باشد در میزان اثر بخشی مثبت یا منفی آنها دخالت دارند.
مواردی مانند سلامت دستگاه گوارش، داروهای شیمیایی مصرفی همزمان، نوع رژیم غذایی غالب، میزان دسترسی به منابع فرآورده های گیاهی و … از جمله مواردی است که به طبیب یا فرد آگاه کمک می کند از بین طیف وسیعی از این فرآورده ها آنچه بیشترین میزان کارایی را برای مصرف کننده خواهد داشت، انتخاب نماید.
شرح حال دقیق و تخصصی، می تواند میزان، نوع، مدت و ترکیب این گیاهان را تعیین کرده و از عوارضی که مصرف این فرآورده ها به طور همزمان یا تداخلاتی که با داروهای دیگر دارند جلوگیری نماید.
نکته مهم اینکه آنچه باعث برتری طب گیاهی بر طب های دیگر و درمان های دیگر می باشد این است که درمان در این نوع طب بر اساس مشخصات فردی و کاملا اختصاصی می باشد. به این معنی که حتی دو برادر با علائم یکسان دارای درمان متفاوت خواهند بود چرا که هر یک خصوصیات منحصر به فرد مربوط به خود را دارند. مثلا از نظر شرایط روحی-روانی، شرایط عملکرد دستگاه های مختلف بدنی و … . بر همین اصل است که درمان های طب گیاهی ( گیاه درمانی ) بر اساس شرایط بسیار دقیق، کامل، اختصاصی و جامع فرد برنامه ریزی می شود. - استفاده دوره ای از گیاهان دارویی:
باید به این توجه کرد که همان مواد موثری که در فرآورده های گیاهی باعث اثر بخشی آنان در بدن می شود می تواند در دوزهای بالاتر و مدت طولانی تر اثراتی کاملا متفاوت و گاه بر عکس داشته باشد. بنابراین باید دانست که این فرآورده ها نمی توانند از نظر زمانی و مقداری بطور نا محدود مورد استفاده قرار بگیرند. - گیاهان مورد استفاده:
باید از مراکز مورد اعتماد که شرایط نگهداری استانداردی برای گیاهان دارند تهیه شود. فاکتور مهم دیگری که در اثرگذاری گیاهان دارویی اثر بسزایی دارد مدت نگهداری آنها می باشد که هرکدام از آنها پس از مدت زمان معینی ماده موثر خود را از دست داده و عملا اثرات مورد نظر را نخواهد داشت. بنابراین باید مراکزی شناسایی و مورد استفاده قرار بگیرند که گیاهان تازه با شرایط نگهداری استاندارد داشته باشند. - عدم تجویز خودسرانه فرآورده های گیاهی یا گیاهان دارویی به دیگران:
با توجه به مطالب گفته شده در بند 1 مشخص گردید ترکیبات گیاهی توصیه شده برای یک فرد بر اساس تشخیص طبیب یا فرد آگاه بر اساس خصوصیات فردی و شخصی مصرف کننده می باشد و این ترکیب برای فرد دیگر هرگز قابل استفاده نخواهد بود.
در اینجا لازم است نکته ای یادآوری شود و آن اینکه گروهی از گیاهان دارای خواصی هستند که مربوط به خود گیاه می باشد ( ذوالخاصیه ) که این گیاهان اغلب بصورت عمومی و موردی استفاده می شوند. مثلا بابونه برای مشکلات گوارشی یا مواردی مانند سرماخوردگی و … استفاده می شود ولی در مواردی که نیاز به درمان دراز مدت یا درمان های ترکیبی می باشند ( مثل فشار خون و … ) باید از توصیه آنها به دیگران خودداری نمود.
جمع‌بندی بحث :
مصرف کنندگان گیاهان دارویی و فرآورده های آن باید نسبت به زمان و مقدار مصرف این گیاهان حساسیت داشته باشند که البته این دقت و حساسیت به اندازه داروهای شیمیایی نیست ولی آنچنان هم نیست که بی موالات و به هر اندازه و به هر مدت که مصرف کننده صلاح بداند این فرآورده ها را مصرف نماید این مستلزم ایجاد این دیدگاه در مصرف کنندگان محترم می باشد که فرآورده های گیاهی نیاز به تجویز داشته و باید با دقت و طبق دستورالعمل داده شده، استفاده گردند.