آفتاب‌سوختگی و واکنش‌های دیگر پوست نسبت به نور خورشید
خورشید، دو اشعه نامرئی به نام‌های UVA و UVB دارد که به پوست آسیب می‌رسانند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی موجب آفتاب‌سوختگی پوست، تغییر بافت پوست و سرطان پوست می‌شود. حتی در روزهای ابری هم اشعه فرابنفش به زمین می‌رسد و می‌تواند به پوست آسیب برساند.
آفتاب‌سوختگی و پوست
آفتاب‌سوختگی زمانی رخ می‌دهد که مدت‌زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا منبع دیگری از نور فرابنفش بیش از اندازه‌ای باشد که رنگ‌دانه‌های (ملانین‌ها) بدن قدرت محافظت از پوست در برابر آن را داشته باشند.
دردناک و قرمز شدن پوست از علائم آفتاب‌سوختگی هستند؛ اما آفتاب‌سوختگی، بلافاصله مشخص نمی‌شود. وقتی درد و قرمزی پوست شروع می‌شود، مدتی است که پوست آسیب‌دیده است. آفتاب‌سوختگی شدید ممکن است موجب تورم و تاول شود. افرادی که دچار آفتاب‌سوختگی شدید می‌شوند، ممکن است دچار تب، لرز و یا ضعف شوند. در موارد نادر، افراد دچار آفتاب‌سوختگی دچار شوک می‌شوند.
چندین روز پس از آفتاب‌سوختگی، پوست افرادی که پوست لطیفی دارند در نواحی آفتاب‌سوخته پوسته‌پوسته می‌شود. افراد ممکن است کمی خارش داشته باشند و نواحی آفتاب‌سوخته به مدت چند هفته نسبت به نور خورشید حساس‌تر باشند. درنهایت، نواحی آفتاب‌سوخته بیشتر مستعد پیری زودرس و سرطان پوست هستند.
افراد دارای ویژگی‌های زیر بیشتر مستعد آفتاب‌سوختگی هستند:
- پوست لطیف
- موهای روشن
- افرادی که داروهایی مصرف می‌کنند که حساسیت پوست نسبت به نور خورشید را افزایش می‌دهند. ازجمله: NSAIDها (مثل ایبوپروفن و ناپروکسن)، کینولون‌ها، تتراسایکلین‌ها، پسورالن‌ها، تیازیدها، فوروزمایدها، آمیودارون و فنوتیازین‌ها.
درمان آفتاب‌سوختگی
جهت درمان یا تسکین آفتاب‌سوختگی اقدامات زیر را انجام دهید:
- روی ناحیه یا نواحی آفتاب‌سوخته کمپرس سرد بگذارید.
- بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید آسپیرین یا استامینوفن (تیلنول) مصرف کنید تا التهاب و ناراحتی ناشی از آفتاب‌سوختگی تسکین یابد.
- روی ناحیه یا نواحی آفتاب‌سوخته، ژل یا پماد خنک‌کننده حاوی آلوئه‌ورا بمالید.
- تا زمانی که ناراحتی پوستتان از بین نرفته است، آن ناحیه یا نواحی را در معرض نور خورشید قرار ندهید.
در موارد آفتاب‌سوختگی شدید یا گرمازدگی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
حساسیت به نور
پوست اکثر افراد درصورتی‌که به‌اندازه کافی در معرض تابش اشعه فرابنفش قرار گیرد، می‌سوزد. اما پوست برخی افراد بسیار راحت‌تر می‌سوزد یا واکنش‌های بسیار شدید نسبت به نور خورشید نشان می‌دهد. به این عارضه، حساسیت به نور می‌گویند. مردم معمولاً به آن آلرژی به خورشید می‌گویند.
افرادی که به نور حساسیت دارند، واکنش ایمونولوژیک به نور معمولاً به نور خورشید نشان می‌دهند. این افراد وقتی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند دچار راش می‌شوند. اینکه این افراد چقدر در معرض نور خورشید قرار بگیرند تا بدن واکنش نشان دهد، در افراد مختلف متفاوت است. برخی افرادی که به نور حساسیت دارند به نور فلورسنت هم واکنش نشان می‌دهند.
حساسیت به نور با موارد زیر مرتبط است:
- تماس با مواد شیمیایی، عطرها یا گیاهان
- داروهای خوراکی مانند سولفونامیدها، تتراسایکلین و دیورتیک‌های تیازیدی)
- گیاهان دارویی مانند گل شهناز
- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس اریتماتوس
- پورفیری، اختلالی متابولیک که گاهی ارثی است
علائم حساسیت به نور
علائم حساسیت به نور عبارتند از: راش‌های پوستی صورتی یا قرمز همراه با تاول‌های دمل مانند، لکه‌های پوسته‌پوسته یا لکه‌های برآمده روی ناحیه‌ای که مستقیماً در معرض نور خورشید بوده است. ممکن است خارش و سوزش ایجاد شود و احتمالاً راش‌ها چندین روز باقی می‌مانند. در برخی افراد، واکنش نسبت به نور خورشید با قرار گرفتن در معرض آن به‌تدریج از بین می‌رود.
درمان حساسیت به نور
برخی از انواع حساسیت به نور به درمان‌هایی چون بتاکاروتین خوراکی، استروئیدها یا داروهای دیگر واکنش مثبت نشان می‌دهند.
بثورات نوری پلی‌مورفیک
بثورات نوری پلی‌مورفیک عارضه‌ای است که موجب ایجاد راش پوستی پس از اندکی قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود. بثورات نوری پلی‌مورفیک معمولاً در زنان 20 تا 40 سال دیده می‌شود. این عارضه در کودکان و کمتر در مردان هم دیده می‌شود.
علائم بثورات نوری پلی‌مورفیک
اصطلاح «پلی‌مورفیک» به دلیل اینکه راش‌ها می‌توانند هر شکلی به خود بگیرند، به آن اطلاق می‌شود. نوع شایعی از این عارضه شبیه به گروهی از نقاط برآمده صورت یا قرمز روی دست‌هاست. نواحی دیگر مانند پاها و قفسه سینه هم ممکن است دچار این عارضه شوند. گاهی راش‌ها دارای تاول و لکه‌های خشک قرمز بزرگ‌تر هستند. راش‌ها همراه با خارش و سوزش هستند و ممکن است چندین روز طول بکشد.
درمان بثورات نوری پلی‌مورفیک
در موارد وخیم‌تر ممکن است پزشک برای درمان این عارضه استروئیدهای خوراکی تجویز کند. هیدروکسی‌کلروکین، دارویی برای درمان عوارض پوستی، هم گاهی تجویز می‌شود.
نکاتی برای مراقبت از پوست
برای محافظت از پوستتان در برابر نور خورشید به نکات زیر توجه کنید:
- در ساعات اوج تابش UVB از قرار گرفتن در معرض نور خورشید پرهیز کنید (معمولاً 10 صبح تا 2 بعدازظهر)
- معقول لباس بپوشید. هرچه بافت پارچه تنگ‌تر و رنگ لباس تیره‌تر باشد، بیشتر از پوست در برابر نور خورشید محافظت می‌کند. از کلاه دارای لبه پهن و عینک آفتابی استفاده کنید.
- حمام آفتاب نگیرید و از سولاریوم استفاده نکنید.
- هرروز حتی در روزهای ابری از ضدآفتاب دارای حداقل 30SPF حاوی مسدودکننده فیزیکی (مانند زینک اکسید) استفاده کنید. ضدآفتاب باید حدود 20 دقیقه قبل از بیرون رفتن از فضای بسته استعمال شود. حتی ضدآفتاب‌های مقاوم در برابر آب هم باید هر 80 دقیقه پس از شنا کردن یا فعالیت شدید تجدید شوند.
محصولات مرتبط:
انتخاب ضدآفتاب
هر ضدآفتابی برای همه افراد مناسب نیست. بهترین گزینه برای کودکان زیر 6 ماه، دور نگهداشتن آن‌ها از نور خورشید است. اگر مجبور بودید که نوزاد را زیر آفتاب ببرید، کمی ضدآفتاب حاوی زینک اکسید و حداقل 30SPF روی نواحی کوچکی چون گونه‌ها و پشت دست‌ها بمالید البته پس‌ازاینکه مقدار کمی از آن را روی مچ نوزاد مالیدید تا مطمئن شوید به آن حساسیت ندارد. هرچه مواد تشکیل‌دهنده ضدآفتاب کمتر باشد، احتمال اینکه موجب تحریک پوست و ایجاد واکنش شود کمتر است.
حتی افرادی که پوست تیره دارند بهتر است از ضدآفتاب زینک اکسید با حداقل 30SPF استفاده کنند. ضدآفتاب و پرهیز از نور خورشید، احتمال بروز سرطان و ناهماهنگی رنگ پوست را کاهش می‌دهد. بسیاری از ضدآفتاب‌های مسدودکننده زینک اکسید شفاف هستند و استفاده از آن‌ها راحت است، برخلاف محصولات زینک اکسید موجود در بازار در چند سال پیش.
برای مطالعه نکات کامل در مورد انتخاب کرم ضدآفتاب این مطلب را بخوانید: مهمترین نکات هنگام انتخاب بهترین کرم ضد آفتاب چیست؟