آکنه چگونه پدیدار می‌شود و چه عواملی موجب بروز آکنه می‌شوند
آکنه چیست؟
تقریباً همه در مقطعی از زندگی خود تجربه بروز آکنه را داشته‌اند.
وقتی ترشحات چرب غدد سباسه (غدد چربی) پوست، ورودی‌های کوچک فولیکول‌های مو را مسدود می‌کنند (منافذ مسدودشده)، آکنه پدیدار می‌شود. اگر ورودی‌ها بزرگ باشند، منافذ مسدودشده سرسیاه می‌شوند: نقاط کوچک تخت با مرکز سیاه‌رنگ. اگر ورودی‌ها کوچک باشند، منافذ مسدودشده سرسفید می‌شوند: برآمدگی‌های کوچک به رنگ گوشت. هر دو نوع منافذ مسدودشده ممکن است به جوش‌ها یا التهاب‌های متورم و حساس یا توده‌ها یا ندول‌های عمیق‌تر تبدیل شوند. ندول‌های مرتبط با موارد حاد آکنه (آکنه کیستیک)، تورم‌های سفت زیر سطح پوست هستند که ملتهب، حساس و گاهی عفونی شده‌اند.
با وجود اینکه آکنه عارضه‌ای است که عمدتاً با عنوان «نفرین نوجوانی» شناخته می‌شود اما حدود 20% از همه موارد بروز آکنه در بزرگ‌سالان اتفاق می‌افتد. آکنه معمولاً در دوران بلوغ بین سنین 10 و 13 سال آغاز می‌شود و بروز آن در افراد دارای پوست چرب بدتر است. دوره آکنه نوجوانی معمولاً 5 تا 10 سال است و عموماً در اوایل دوران بیست‌سالگی از بین می‌رود. آکنه در هر دو جنس دیده می‌شود اما شدیدترین موارد آن در پسران نوجوان بروز می‌یابد. زنان بیش از مردان در دوران سی‌سالگی و پس‌ازآن دچار اشکال خفیف و متوسط آکنه می‌شوند.
آکنه عموماً روی صورت دیده می‌شود اما ممکن است روی گردن، قفسه سینه، کمر، شانه‌ها و بازوها هم مشاهده شود. برخلاف باور عمومی، آکنه در اثر رژیم غذایی مضر، بهداشت ضعیف یا میل جنسی مهار نشده بروز پیدا نمی‌کند. واقعیت این است که علت اصلی اکثر اشکال آکنه، عامل وراثت و هورمون‌ها هستند. کنار گذاشتن مصرف شکلات و روزانه 10 بار اسکراب کردن صورت، موجب پیشگیری از بروز این عارضه کریه، کاهی دردناک و معمولاً خجالت‌آور نمی‌شود.
علت بروز آکنه چیست؟
علت بروز آکنه کاملاً مشخص نیست. باوجوداینکه استرس آن را وخیم‌تر می‌کند اما بدیهی است که علت بروز آن نیست.
هورمون‌ها. آکنه معمولی در نوجوانان با افزایش تولید هورمون آغاز می‌شود. در دوران بلوغ، هم دختران و هم پسران مقدار بسیار زیادی آندروژن، هورمون جنسی مردانه حاوی تستسترون، تولید می‌کنند. تستسترون به بدن پیام می‌فرستد که سیبوم بیشتری تولید کند، یعنی همان چربی تولیدشده در غدد چربی پوست.
باکتری‌ها. سیبوم اضافی، ورودی‌های فولیکول‌های مو را مسدود می‌کند مخصوصاً آن‌ها که روی صورت، گردن، قفسه سینه و کمر هستند. باکتری‌ها در این فولیکول‌های مسدودشده رشد می‌کنند. این امر موجب شکل‌گیری سرسیاه‌ها یا سرسفیدها روی سطح پوست می‌شود. گاهی این انسداد موجب شکسته شدن دیواره فولیکول تحت‌فشار این تجمع می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، سیبوم به بافت‌های مجاور نشت می‌کند و کورک یا پاپول را شکل می‌دهد به این عارضه آکنه التهابی می‌گویند. به کورک‌های بزرگ‌تر و حساس‌تر، نودول می‌گویند.
قرص‌های ضدبارداری بسته به نوع آن‌ها، ممکن است محرک بروز آکنه در برخی زنان و پیشگیری‌کننده از آن در برخی دیگر باشند. شاید برخی داروهای ضدبارداری تزریقی و دستگاه‌های پیشگیری از بارداری داخل-واژنی (آی.یو.دی.) هم باعث بروز آکنه بشوند. استروئیدهایی که برخی بدن‌سازان یا ورزشکاران دیگر استفاده می‌کنند هم می‌تواند موجب بروز آکنه‌های شدید شود.
آکنه، انواع فرعی زیادی دارد. آکنه نوزادی و آکنه کودکی گه‌گاه در نوزادان و کودکان، و معمولاً پسران دیده می‌شود. راشی که در اثر جوش ایجاد می‌شود روی صورت پدیدار می‌شود و معمولاً پس از چند هفته بدون برجای ماندن اثرش از بین می‌رود. اما آکنه کودکی شاید بیشتر باقی بماند، شدیدتر باشد و اثرش برجای بماند.
افرادی که در دوران نوجوانی تقریباً دچار آکنه نشده‌اند شاید با افزایش سن دچار آکنه بزرگ‌سالی مزمن شوند. علی‌رغم افزایش معمولی سطح آندروژن در دوران بلوغ، برخی پزشکان بر این باورند که بروز آکنه بیش از آنکه به سطح آندروژن ارتباط داشته باشد به واکنش‌های پوست نسبت به افزایش تولید سیبوم یا باکتری‌هایی که موجب بروز آکنه می‌شوند، ارتباط دارد. باکتری آکنه پروپیونی‌باکتریوم به‌صورت طبیعی در فولیکول‌های سالم مو وجود دارد. اگر تعداد بسیار زیادی از این باکتری در فولیکول‌های مسدودشده جمع شوند، احتمالاً آنزیمی ترشح می‌کنند که سیبوم را تخریب کرده و موجب التهاب می‌شوند. برخی افراد نسبت به این واکنش، حساس‌تر هستند. مثلاً ممکن است مقدار سیبومی که در یک فرد موجب بروز یک یا دو جوش می‌شود، در فرد دیگر موجب منطقه وسیع‌تری را دربربگیرد یا حتی موجب بروز آکنه کیستیک شود.
این مطالب را نیز بخوانید: